Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin, sağlık, finans ve yönetişim gibi kilit alanlarda açık kaynaklı, doğrulanabilir altyapının benimsenmesini teşvik ediyor. Merkezi sistemlere güvenmenin kamu güvenini zedeleyebileceği ve istismar ile tekelleşme risklerini artırabileceği konusunda uyardı.

Çarşamba günü yayımladığı bir blog yazısında Buterin, dijital araçlar ve altyapı günlük hayata derinlemesine dokundukça, toplumun kapalı, şeffaf olmayan sistemler ile açık, doğrulanabilir olanlar arasında seçim yapması gerektiğini savundu. "Yeni teknoloji dalgalarından en çok yararlanan medeniyetler, teknolojiyi tüketenler değil, onu üretenlerdir" diye yazan Buterin, "açıklık ve doğrulanabilirliğin küresel balkanlaşmaya karşı savaşabileceğini" de sözlerine ekledi.

Buterin, doğrulanabilir teknolojinin küresel sistemlerin temelini oluşturduğu bir gelecek öngördüğünü söyledi. "Varsayılan olarak, muhtemelen merkezi şirketler tarafından inşa edilen ve yönetilen dijital bilgisayar sistemlerine sahip olacağız" diye uyardı. "Ancak daha iyi bir alternatife yönelmeye çalışabiliriz."

Açıklık neden önemli

Kapalı sistemlerin erişimi sınırlayabildiği ve gözetim risklerini artırabildiği bir alan olarak sağlık hizmetlerini vurguladı. COVID-19 aşısının piyasaya sürülmesinin, kapalı iletişim ve üretim süreçlerinin halkın güvenini nasıl azalttığını gösterdiğini savundu. Bunun yerine, hem şeffaflığı hem de satın alınabilirliği artırmak için açık süreçler kullanan PopVax gibi projelere işaret etti.

Aynı ilke finans için de geçerlidir. Buterin, kripto para işlemlerinin hızı ile geleneksel süreçlerin verimsizliği arasındaki keskin zıtlığa dikkat çekerek, imzalı bir yasal belgeyi yurt dışına göndermenin yarım saat ve yüksek maliyetine kıyasla bir kripto işlemini imzalamanın nasıl beş saniye sürdüğünü hatırlattı.

Ayrıca oylama için açık, doğrulanabilir sistemler inşa etmenin önemini vurgulayarak, elektronik oylama makinelerine yönelik onlarca yıllık şüpheciliğin "kara kutu" (black box) yazılımının güven yaratamayacağını kanıtladığına işaret etti.

Mahremiyet temel bir ilke olarak

Buterin, uzun zamandır mahremiyetin (gizliliğin) güçlü bir destekçisi olmuştur. Bu yılın başlarında, güvenin sadece şeffaflığa veya liderlerin iyi niyetine dayanamayacağını savunarak, gizliliğin merkezi bir tasarım hedefi olması gerektiğini söyledi. Ayrıca Ethereum için bir gizlilik yol haritası sunarak kullanıcı korumasını güçlendirecek kısa vadeli değişikliklerin ana hatlarını çizdi.

Kaynaklar:

https://cointelegraph.com/news/vitalik-open-source-infrastructure-health-finance-governance

https://vitalik.eth.limo/general/2025/09/24/openness_and_verifiability.html